Jakub ze Żnina – arcybiskup, metropolita gnieźnieński. Data i i miejsce urodzenia nie są znane. Prawdopodobnie pochodził z rodu Pałuków. Gruntownie wykształcony duchowny, zaprzyjaźniony z wieloma współczesnymi mu osobistościami, m.in. misjonarzem Pomorza św. Ottonem biskupem Bambergu. Świadectwem literackiej działalności Jakuba ze Żnina, jest antyfona o podniesieniu relikwi św. Wojciecha oraz opiewająca życie i męczeństwo tego świętego legenda brewiarzowa Tempore illo. 7 VII 1136 uzyskał od papieża Innocentego II bullę protekcyjną ( najstarszy dokument, w którym wzmiankowany jest Żnin traktowany jako miasto targowe, oraz inne miejscowości pałuckie, wchodzące w skład tzw. klucza żnińskiego), zatwierdzającą prawa, przywileje oraz posiadłości metropolii gnieźnieńskiej. Jakub ze Żnina około 1130 r. ufundował murowany kościół romański, ufortyfikował miasto kościelne na Ostrowie Żnińskim. Zmarłego około 1148 r. pochowano w katedrze gnieźnieńskiej.

Janik – arcybiskup, metropolita gnieźnieński. Tron metropolitalny po Jakubie objął około 1148 r. Umocnił znaczenie polityczne arcybiskupów gnieźnieńskich. Był protektorem zakonu cystersów. Zatwierdził fundację cysterską w Łeknie na Pałukach. Często rezydował w Żninie, w którym zmarł w 1167 r. Doczesne szczątki arcybiskupa spoczęły w katedrze gnieźnieńskiej.

Wincenty – arcybiskup, metropolita gnieźnieński. Wywodził się z rodu Nałęczów. Dbał o rozwój i umocnienie kościelnej własności ziemskiej. W lipcu 1222 r. przyjął pod szczególną opiekę św. Wojciecha, klasztor cysterski w Łeknie. Uczestniczył w zjeździe książąt polskich w Gąsawie w 1227 r., w tym samym zjeździe podczas, którego skrytobójczo został zamordowany Leszek Biały, raniony zaś został Henry Brodaty. Zmarł w Żninie w 1232 r., pochowano go w katedrze gnieźnieńskiej.

Janusz – arcybiskup, metropolita gnieźnieński. Najpierw jako wszechstronnie wykształcony ksiądz, był wykładowcą gnieźnieńskiej szkoły katedralnej. Od 1232 r. sprawował urząd kanclerski arcybiskupa Pełki. Od 1252 r. był kanclerzem księcia inowrocławskiego Kazimierza I. W 1262 r. uzyskał od Bolesława Pobożnego przywilej lokowania w dobrach archidiecezji gnieźnieńskiej miast i wsi na prawie niemieckim. Zapewne to za jego sprawą w 1263 r. Żnin został lokowany na prawie magdeburskim. Zmarłego w1271 r. Abp Janusza pochowano w katedrze gnieźnieńskiej.

Janisław – arcybiskup, metropolita gnieźnieński. Pochodził z rodu Korabiów lub Sulimów. Był prawnikiem z wykształcenia. W latach 1314 – 1318 przebywał na dworze papieskim w Awinionie. Koronował Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Piastował także urząd starosty generalnego Wielkopolski i członka rady królewskiej. Rozpoczął odbudowę Żnina zniszczonego podczas najazdu krzyżackiego w 1331 r. Siedem lat później, w 1338 r. funduje w Żninie murowany klasztor dominikanów wraz z kościołem św. Jana Chrzciciela. Zmarł 4 XII 1341 r. w Łęczycy. Pochowany w katedrze gnieźnieńskiej.

Jarosław ze Skotnik – arcybiskup, metropolita gnieźnieński. Pochodził z sandomierskiego rodu Bogoriów. Tron arcybiskupi objął w 1342 r.. Współdziałał z królem przy zakładaniu uniwersytetu krakowskiego. Zapisał się jako wybitny prawnik, współtwórca statutów Kazimierza Wielkiego i autor skodyfikowanego ustawodawstwa kościelnego. Dbał o rozwój gospodarczy dóbr archidiecezji. Budował zamki kościelne,, fortyfikował miasta, był fundatorem wielu kościołów. Odnowił prawa miejskie Żnina. Kontynuował też rozpoczęte przez swojego poprzednika dzieło odbudowy miasta. Wzniósł dwór arcybiskupi w płn części miasta lokacyjnego Współczesny mu Janko z Czarnkowa, uważał Jarosława za odnowiciela Żnina. W 1372 r. między 20 a 23 XII przebywał w Żninie. W tym czasie oślepł. Dotknięty kalectwem rezygnuje z piastowania godności na rzecz krewnego Janusza Suchywilka. Zmarł w Kaliszu 17 IX 1376 r. Spoczął w katedrze gnieźnieńskiej.

Janusz Suchywilk – arcybiskup, metropolita gnieźnieński. Wywodził się z sandomierskich Grzymalitów. Krewny i podopieczny abp Jarosława. Znakomity polityk, zasłużony dla centralizacji państwa. W 1374 r. obejmuje gnieźnieńską stolicę arcybiskupią. Na przełomie lat 70 – i 80 – tych XIV w. przeważnie rezydował w Żninie. Za jego rządów Żnin był areną sporu o prepozyturę (kierownictwo kapitułą katedry) gnieźnieńską między plebanem żnińskim Przecławem Grzymałą (krewnym i protegowanym metropolity) a Mikołajem Strosbergiem ( popieranym przez papieża kantorem poznańskim i kolektorem świętopietrza ).Spór zakończył się walką zbrojną i zniszczeniem majętności żnińskiego proboszcza na Ostrowie. Abp Janusz Suchywilk zmarł 5 IV 1382 r. w Żninie. Pochowano go obok jego poprzedników w katedrze gnieźnieńskiej.

Bodzanta – arcybiskup, metropolita gnieźnieński, urodzony ok. 1320 r. w rodzinie rycerskiego rodu Szeligów we wsi Szeligi k. Opatowa. Był zwolennikiem polityki dynastycznej Ludwika Węgierskiego. Popierał starania Zygmunta brandenburskiego, męża Marii ( córki Ludwika), o sukcesję tronu polskiego. Po wycofaniu kandydatury Zygmunta, przystał do stronnictwa usiłującego wprowadzić na tron polski Siemowita, księcia z rodu mazowieckich Piastów. Abp Bodzanta koronował bł. Jadwigę na króla Polski. Był też zwolennikiem unii polsko-litewskiej. Z jego rąk chrzest przyjął Władysław Jagiełło, któremu później udzielił ślubu , by w końcu koronować na króla Polski. W latach wielkopolskiej wojny domowej 1382-1385 często przebywał w Żninie. Po zajęciu miasta w 1383 r. przez stronnictwo Grzymalitów, wykupił gród od najemnej załogi saskiej za sumę 43 grzywien groszy praskich i roczną dziesięcinę z Pałuk, chroniąc tym samym miasto przed kompletnym zniszczeniem. Wojowniczy arcybiskup, rezydując w Żninie prowadził walki z okolicznymi Nałęczami, zwłaszcza z Mikołajem z Wenecji.

Piotr z Chomiąży – dominikanin wywodzący się z rodu chomiąskich Nałęczów. Był bliskim krewnym Mikołaja z Wenecji. Początkowo wykształcenie zdobywał w żnińskim klasztorze dominikanów, następnie za granicą. W 1358 r. obrano go polskim prowincjałem dominikanów. Urząd ten sprawował dwukrotnie. W 1385 r. został usunięty z funkcji prowincjała z uwagi na podeszły wiek. Niemniej papież Bonifacy IX zaliczył go do penitencjarzy papieskich w związku z planowanymi misjami dominikańskimi w Prusach. Jego wielka zasługą było utrzymanie jedności prowincji a także polskich wpływów na Śląsku. Zmarł po 1393 r. Ciało złożono w katedrze gnieźnieńskiej.

Wojciech Jastrzębiec – arcybiskup, metropolita gnieźnieński, prymas Polski. Urodził się około 1362 r. w Łubnicy w rodzie sandomierskich Jastrzębców. Pod koniec XIV w. był kanclerzem królowej Jadwigi. Rok 1409 to czas, w którym zostaje mianowany legatem papieskim. W 1410 r. na wojnę z Krzyżakami wystawia własną chorągiew. Znakomity gospodarz. Za jego rządów, majętności biskupstw rozkwitają, gromadząc przy tym olbrzymi majątek prywatny. Zmodernizował z dostosowaniem do obrony bronią palną, wszystkie zamki kościelne archidiecezji gnieźnieńskiej i wprowadził do ich obrony artylerię ogniową. Na jego cześć kardynał Zbigniew z Oleśnicy, przeciwnik polityczny prymasa, założył miasto Jastrzębie. Abp Wojciech dbał o rozwój żnińskiego klucza dóbr stołowych. Ukończył zapoczątkowaną przez prymasa Mikołaja Trąbę odbudowę zamku weneckiego. Na polecenie Wojciecha, został on otoczony bastejowym systemem obrony artyleryjskiej, prekursorskim w świecie ówczesnej fortyfikacji. Prawdopodobnie był też inicjatorem budowy wokół Żnina ziemno-wodnego systemu obrony artyleryjskiej. W 1424 r. zreorganizował administrację miejską Żnina, poddając obieralnego wójta pod władzę starosty zamku w Wenecji. Zmarł 2 IX 1436 r. w Mnichowicach, pochowany w katedrze gnieźnieńskiej.

Jakub z Sienna – arcybiskup, metropolita gnieźnieński, prymas Polski. W 1442 r. posłował na Węgry, sześć lat później w 1448 r. do Rzymu. Podczas wojny trzynastoletniej z Zakonem, z funduszy kościelnych wspierał wysiłki zbrojne państwa, organizator polskiej administracji, odzyskanych przez Polskę w wyniku traktatu toruńskiego ziem – Pomorza, Ziemi Chełmińskiej i Prus Królewskich. W 1474 r. obejmuje gnieźnieńską stolicę i energicznie przystępuje do odbudowy, wyniszczonej wojną gospodarki archidiecezji. Redukuje niepotrzebny już na Pałukach system obronny archidiecezji. W tym czasie wyznaczył Żninowi rolę centrum administracyjnego, gospodarczego i obronnego pałuckich dóbr kościelnych. Z materiałów z rozebranego weneckiego zamku, polecił wznieść w Żninie murowany pałac biskupi, resztę zużyć do budowy miasta. Końca swojego dzieła nie doczekał. Zmarł na zamku łowickim w 1480 r. Ciało przeniesiono do Gniezna, by spoczęło w kryptach gnieźnieńskiej katedry.

Zbigniew z Oleśnicy – arcybiskup, metropolita gnieźnieński, prymas Polski. Urodził się jako syn marszałka koronnego Jana herbu Dębno i Anny Tęczyńskiej około roku 1430. Był bratankiem kardynała Zbigniewa Oleśnickiego. W 1480 r. zasiadł na stolicy gnieźnieńskiej, jednak rzadko przebywał w Gnieźnie. Częściej rezydował w dobrach arcydiecezjalnych, m.in. w Żninie, któremu dopomógł odbudować się po pożarze. Na murowanych piwnicach pałacu, którego budowę planował jego poprzednik, wzniósł drewniany dwór zwany Domem nad Piwnicami. Wyjątkowo dobre stosunki łączyły Zbigniewa ze żnińskimi mieszczanami, bowiem to im powierzył na przechowanie kosztowności, wydanych po jego śmierci w 1493 r. kapitule. Pochowany jest w katedrze gnieźnieńskiej.

Mikołaj Kotwicz – doktor praw, poeta łaciński, archidiakon poznański. Piastował urząd kanclerza prymasa Zbigniewa Oleśnickiego. Urodził się w połowie XV w. jako syn wójta żnińskiego Jana. W 1471 r. przepisał Kronikę Wincentego Kadłubka. Pisywał nienaganne w formie wiersze łacińskie. Zmarł w 1507 r.

Stefan Wojciech Łubieński – biskup sufragan gnieźnieński, proboszcz żniński. Pochodził z zasłużonej rodziny Pomianów z Łubnej. Znane są pisma papieża i prymasa podkreślające zalety umysłu, pobożność i żarliwość duszpasterską sufragana. Podobnie jak wielu innych oświeconych prałatów za czasów króla Stanisława Poniatowskiego, Łubieński z równą siłą zabiegał o sprawy duchowe i doczesne. Za jego sprawą został urbanistycznie uporządkowany Ostrów żniński . Po 1790 r. na polecenie sufragana wzniesiono murowany, klasycystyczny dwór z okazałym portykiem, rezydencję hierarchy i jego następców. Dziś mieści się w nim Muzeum Sztuki Sakralnej „Sufragania”. Na ciągu lat 1792-1795, przeprowadził gruntowną przebudowę kościoła parafialnego i wewnętrznego wystroju.

Mikołaj z Wenecji – rycerz z rodu Nałęczów, syn Chwała Białego, dziedzica na Chomiąży. W dokumentach po raz pierwszy natrafić można na Mikołaja w 1357 r. Zapiski dotyczą fundacji kościoła parafialnego w Chomiąży. Od 1357 r. Mikołaj piastuje funkcję kasztelana nakielskiego. Za jego sprawą zamek nakielski został ufortyfikowany. Mikołaj z Wenecji był też sędzią kaliskim. Do historii przeszedł jednak za sprawą rycerskiego rzemiosła. Brał udział w wielkopolskiej wojnie domowej po stronie Nałęczów tak krwawo, pustosząc wszelkie dobra kościelne na Pałukach, narażając się na odwet abp Bodzanty, że przylgnęło do niego określenie „ Krwawy Diabeł”. W latach 80-tych XIV w. był właścicielem Wenecji – prywatnego miasta. Krwawy Diabeł choć był dwukrotnie żonaty, nie pozostawił po sobie męskiego dziedzica. Zmarł między 15 V a 14 IX 1400 r. Weneckie dobra wraz z 20 wsiami odziedziczył po nim wnuk Mikołaj, syn córki Elżbiety i Przedpełka Pomiana z Warzymowa

Klemens Janicki – poeta łaciński. Urodził się 17 XI 1516 r. w rodzinie chłopskiej w Januszkowie niedaleko Żnina. Studiował w Akademii Lubrańskiego w Poznaniu, od 1540 r. zaledwie 24-letni Janicki może pieczętować się tytułem doktora nauk wyzwolonych i filozofii oraz tytułem poeta laureatus. Większość z pisanych wyłącznie po łacinie utworów, zostało wydanych dopiero po śmierci autora. Mocno schorowany, zmarł mając niespełna 27 lat. Dzisiaj jego imieniem został nazwany laur – coroczna nagroda przyznawana młodzieży szkół ponadgimnazjalnej.
Więcej... Małe miejscowości - wielcy ludzie, „Owidiusz z Januszkowa”
Więcej... Klemens Janicjusz - poeta, jego kraj i epoka w 450-lecie śmierci

 

Erazm Gliczner – pisarz, przywódca luteran, jeden z najznamienitszych uczonych ówczesnego świata. Urodził się w rodzinie żnińskich mieszczan - Jakuba i Doroty z Ninińskich. Po skończeniu edukacji w żnińskiej szkole, wyruszył po dalsze nauki do Złotoryi na Śląsku. Od 1554r. studiował na uniwersytecie w Królewcu, korzystając z finansowego wsparcia księcia pruskiego Albrechta. Od sierpnia 1559 był ministrem zboru kalwińskiego w Chmielniku, później w Bobowej i następnie w Ceradzu. W 1562 r. zmienił wyznanie na luterańskie i od tego momentu przez trzydzieści lat był zwierzchnikiem (superintendentem) kościoła luterańskiego w Wielkopolsce. Między 1569-1589 r. jako minister zboru w Grodzisku Wielkopolskim, uruchomił tam luterańska szkołę i drukarnię oraz prowadził kursy teologiczne. Gorąco orędował sprawie zjednoczenia wyznań chrześcijańskich w Polsce (poza religią rzymsko-katolicką ). Erazm Gliczner zapisał się w historii jako autor pierwszego, pisanego po polsku podręcznika pedagogicznego zatytułowanego „Książki o wychowaniu dzieci”. Zmarł w Brodnicy 26 I 1603 r. Potomkowie Glicznera przeszli do stanu szlacheckiego i od tego czasu przyjęli nazwisko Skrzetuskich.

Jan Gliczner – żniński mieszczanin, drukarz. Był najprawdopodobniej spokrewniony z Erazmem. W latach 1572-1573 prowadził w Grodzisku Wielkopolskim przekazaną mu przez uczonego krewnego oficynę drukarską. Jan wydrukował w Grodzisku około 13 druków do dziś zachowanych we fragmentach. Bliższe jego losy nie zostały dokładniej zdokumentowane.

Jan Śniadecki - astronom, matematyk, filozof, organizator szkolnictwa. Urodził się w 1756 r. w Żninie. Studiował na uniwersytecie krakowskim, w Getyndze oraz w Paryżu. Po latach został profesorem uniwersytetu krakowskiego. W latach 1792 -1803 był organizatorem a później dyrektorem krakowskiego obserwatorium astronomicznego. Jan Śniadecki przenosi się do Wilna. Tam od 1806 do 1825 r. był profesorem wileńskiego uniwersytetu, długoletnim jego rektorem i dyrektorem wileńskiego obserwatorium astronomicznego. Jako badacz był zwolennikiem empiryzmu, zaś polskie astronomia i matematyka zawdzięczają Janowi podstawy terminologiczne. Dorobek naukowy wieńczy najbardziej cenione dzieło „Filozofia umysłu ludzkiego”, ogłoszone drukiem w 1821 r.. Jan Śniadecki zmarł 1830 r.. Pochowano go na cmentarzu w litewskich Jaszunach.
Więcej... Słynny żninianin pionierem sportu balonowego

Jędrzej Śniadecki – chemik, lekarz, biolog, filozof. Młodszy brat Jana urodzony w 1768 r. Studiował na krakowskim uniwersytecie, w Padwie i Edynburgu. W latach 1791 -1822 był profesorem chemii, a od 1826 r. przez kolejnych 8 lat medycyny na uniwersytecie wileńskim. W roku 1832 dołączył do grona profesorów Wileńskiej Akademii Medyko-Chirurgicznej. Był zwolennikiem empiryzmu i filozoficznej szkoły „zdrowego rozsądku”. Jędrzej Śniadecki uważany jest za współzałożyciela Wileńskiego Towarzystwa Lekarskiego oraz Towarzystwa Szubrawców, także współtworzył „Dziennik Wileński” i „Wiadomości Brukowe”. Polska chemia zawdzięcza mu podstawy słownictwa fachowego oraz pierwszy polski podręcznik zatytułowany„Początki chemii”, wydany w 1800 r. Jędrzej zapisał się także jako krzewiciel higieny oraz pionier wychowania fizycznego. Najważniejszym jego dziełem jest dwutomowa „Teoria jestestw organicznych”. Zmarł w roku 1838.
Więcej... Jędrzej - twórca teorii fizjologicznych problemów życia 

Aleksander Guttry – powstaniec, polski działacz narodowy w okresie zaborów. Urodził się w 1813 r. w rodzinnym majątku w Paryżu na Pałukach. Rodzicami byli Leon i Honorata ze Skaryszewskich. Rodzina Aleksandra przybyła ze Szkocji do Polski w XVIII w. Do szkół Guttry uczęszczał w Poznaniu, później najprawdopodobniej studiował w Krakowie. Po zakończonym powstaniu listopadowym, w którym brał udział, Guttry powrócił do Wielkiego Księstwa Poznańskiego, w którym pracował w organizacjach ziemskich. W 1840 r. uczestniczył w pracach nad przygotowaniem powstania narodowego, kierowanego przez poznański Komitet (Karola) Libelta. (Jego willa o charakterze dworu obronnego znajduje się w Czeszewie między Gołańczą a Wapnem w dzisiejszej Wielkopolsce. Tam też został pochowany.). Guttry w 1845 roku obejmuje urząd wielkorządcy powstańczej Wielkopolski. Po denuncjacji w przeddzień wybuchu powstania, w lutym 1846 r., został aresztowany i uwięziony. Po roku zostaje uniewinniony i zwolniony. Dziedzic na Paryżu brał czynny udział w Wiośnie Ludów 1848 r. pełniąc funkcję adiutanta przywódcy powstania gen. Ludwika Mierosławskiego. Guttry był działaczem Ligi Polskiej, założycielem „Dziennika Polskiego”, powstańcem styczniowym 1863 r., komisarzem na Wielkopolskę dyktatora gen. Mariana Langiewicza.. Organizował pomoc materialną dla powstańców i przemyt broni. Później kierował tzw. Agencją Broni. W 1864 r. rząd pruski, za udział w powstaniu, skazał Guttrego zaocznie na karę śmierci przez ścięcie. Aleksander powrócił na swoje Pałuki dopiero po ogłoszeniu amnestii w 1871 r. Był autorem „Pan L. Mierosławski, jego dzieła i działania” oraz „Pamiętnika” ( zawierającego osobiste wspomnienia z lat 1844-1863). Aleksander Guttry zmarł 4 I 1891 r. w Piotrkowicach. Pochowano go na cmentarzu parafialnym w Juncewie.

Janusz Rychlewski – literat. Urodził się w 1915 r. w Żninie. Studiował prawo na UAM w Poznaniu. W latach 1964-1973 przebywał za granicą. Mieszkał w USA, Francji, Szwajcarii i Włoszech. Autor kilkunastu powieści, zbiorów opowiadań i dramatów, niestety wystawionych za granicą. W dorobku literackim Rychlewskiego znalazły się artykuły prasowe, dotyczące historii Pomorza, Wielkopolski i Żnina. Po powrocie do kraju zamieszkał w Warszawie, jednak najchętniej przebywał na Pałukach, w niewielkim domu w Chomiąży. Tam organizował wystawy poświęcone historii regionu. W 1984 r. utworzył fundację imienia swego ojca – powstańca wielkopolskiego. Zginął w wypadku samochodowym w 1987 roku. Pochowany został w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Żninie. Jego imieniem nazwana jest jedna z ulic Żnina.
Więcej ...

Wanda Pieniężna – dziennikarka, działaczka narodowa. Urodziła się w Żninie w 1897 r. Uczestniczyła w Powstaniu Wielkopolskim. W 1920 r. została oddelegowana na Warmię i Mazury na czas trwania plebiscytu. Wraz ze swym mężem Sewerynem, wydawcą i redaktorem „ Gazety Olsztyńskiej”, pisała przesycone patriotyzmem artykuły. Pracowała też w konsulacie w Olsztynie. W 1940 r. ginie jej mąż, ona zaś trafia do obozu w Rawensbrük. Po wojnie podjęła próby reaktywowania dziennika. Niestety ówczesne czasy nie pozwoliły na realizację tego zamierzenia. W latach 1957-1961 Wanda Pieniężna była posłem na Sejm. Aktywnie uczestniczyła w pracach Towarzystwa Łączności Polonii z Zagranicą. Zmarła w 1967 r.
Więcej... Wanda Pieniężna - polska dziennikarka w Niemczech 

Wanda z Niedziałkowskich Dobaczewska - literatka. Urodzona na wileńszczyźnie w 1892 r. Debiutowała w 1920 r. tomikiem wierszy „ Na chwałę słońca ”. Wojna przerwała pracę twórczą. Dobaczewska więziona była w hitlerowskim obozie koncentracyjnym. Przeżycia i refleksje tego czasu opisała w głośnej powieści „Kobiety z Rawensbrük ”. Wojenna tułaczka skończyła się dla Wandy Dobaczewskiej w Żninie. Zamieszkała w nim w 1951 r. Pisała powieści historyczne, osnute na lokalnych legendach i książki dla młodzieży. Zmarła 23 XI 1980 r. Imię Wandy Dobaczewskiej nosi Szkoła Podstawowa w Gąsawie.
Więcej... Żnińskie owoce wileńskich korzeni

Leon Ksycki – drukarz, wydawca, księgarz. Urodził się w 1875 r. W 1901 r. uruchomił w Żninie drukarnię połączoną z księgarnią, składem artykułów papierniczych, introligatornią, oprawą obrazów i handlem dewocjonaliami. W 1920 r. wykupił z rąk niemieckich drukarnię wraz z wydawaną tam „Zniner Zeitung” i połączył ją z własnym przedsiębiorstwem. Był wydawcą m.in. czasopisma o zasięgu ogólnokrajowym czasopisma „Moja Przyjaciółka” tygodnik dla pań, dziś kontynuowanego w postaci „ Przyjaciółki”. Leon Ksycki zmarł w Żninie 18 X 1937 r. Po jego śmierci oficynę prowadził syn Alfred, który w 1938 r. powrócił do dawnej pisowni nazwiska – Krzycki.
Więcej... Gdy jednorazowy nakład żnińskich gazet wynosił 553 tysiące egzemplarzy

 

Piotr Najsztub (ur. 1962) - dziennikarz i publicysta. W 1981 roku ukończył Żnińskie Liceum Ogólnokształcące, a następnie grafikę na PWSSP w Poznaniu. Od 1991 roku pracował jako dziennikarz w Gazecie Wyborczej; od 2002 roku redaktor naczelny tygodnika Przekrój. Od września 2004 do czerwca 2005 prowadził program „Najsztub pyta” w telewizji TVN.

 

Robert Ćwiąkała – po ukończeniu LO w Żninie, studiował na UAM w Poznaniu na wydziale historii sztuki. Kompozytor-muzyk, od lat tworzy dla teatru. Uznany przez dziennik Rzeczpospolita za autora najlepszej muzyki w sezonie scenicznym w Polsce. Wykorzystuje sprzęt elektroniczny najnowszej generacji. Specyfika brzmienia, dalekie echa etniczne, klasyczna melodyka, to właśnie określa twórczość Roberta Kanaana, bowiem Robert Ćwiąkała występuje pod takim artystycznym pseudonimem Koncertuje w kraju i zagranicą. Jego płyty ukazują się m.in. w USA.

 

Elżbieta Żurawska - 1927-1997, organizatorka sieci placówek kulturalnych, ochrony zabytków i amatorskiego ruchu artystycznego. Przez ćwierćwiecze dyrektorka rejonowej Biblioteki Publicznej w Żninie. Za jej sprawą został zgromadzony niezwykle bogaty księgozbiór regionalny. Inspiratorka powstania Muzeum regionalnego PTTK ( dziś Muzeum Ziemi Pałuckiej) oraz ŻTK, promowała i wspierała sztukę ludową, współautorka bibliografii Jędrzeja Śniadeckiego.

 

Andrzej Hoffman – 1932-1991, w czasie II wojny światowej wraz z matką i starszym bratem wysiedlony do Łowicza, gdzie pobierał naukę na tajnych kompletach. Po wyzwoleniu osiadł w Żninie. Tu ukończył Liceum Braci Śniadeckich, następnie kształcił się w Akademii Medycznej w Gdańsku. Pracował w szpitalu w Wągrowcu. Po zdobyciu specjalizacji I i II0 w chirurgii ogólnej, w 1969 r. objął stanowisko dyrektora generalnego Szpitala Powiatowego w Żninie i kierował lecznicą do końca 1990 r. Był wieloletnim prezesem ŻTK, świetny organizator, regionalista, kolekcjoner drewnianych świątków, eksponowanych m.in. w Sufraganii w Żninie. Odznaczony m.in. krzyżem oficerskim i krzyżem kawalerskim Odrodzenia Polski.

 

Andrzej Rosiak – 1956-2004, regionalista i miłośnik Pałuk. Animator życia kulturalnego, dyrektor Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie, orędownik kolejki wąskotorowej, prezes ŻTK; autor wielu opracowań regionalnych, fotograf, mecenas wielu twórców regionalnych, miłośnik starych motocykli, inspirator międzynarodowych zlotów Harley’a Davidsona w Żninie., burmistrz Żnina.

 

Tadeusz Małachowski (1928-1987) – znany malarz urodzony i tworzący w Żninie. Wybitny rysownik i portrecista, malarz współczesności. Jego malarstwo wyróżniało się swoistym doborem kolorów. Stworzył cykl obrazów pod nazwą „Dramaty”. Bardzo wrażliwy, ukazywał w swoich obrazach problemy współczesnego człowieka i świata zagrożonego zagładą atomową. Galeria jego dzieł znajduje się w Muzeum Ziemi Pałuckiej w Żninie.

Więcej... Tadeusz Małachowski dramaty - na płótnie i w życiu
Więcej... Tadeusz Małachowski, czyli życie namalowane

 

Bracia Kazimierz i Leon Piwkowscy - pochodzą z muzykalnej rodziny. Wykształcenie muzyczne zdobywali w Warszawie i Paryżu. K. Piwkowski pracował w Orkiestrze Polskiego Radia pod batutą St. Rachonia, następnie w Filharmonii Narodowej jako fagocista. Wkrótce do orkiestry i Kazimierza dołączył brat Leon. Życiową pasją obu muzyków stała się budowa renesansowych instrumentów. K. Piwkowski założył zespół Fistulatores et Tubicina – tores Varsovienses, z którym koncertował w całej Europie. Od 1979 r. bracia Piwkowscy przebywają poza granicami kraju.

 

Edmund Kapłoński – artysta plastyk, specjalizujący się w intarsji. Jego prace zdobią sale urzędów w Żninie, prezentowane są w muzealnych salach MZP w Żninie, ponadto znajdują się w zbiorach zarówno innych muzeów i prywatnych kolekcjach w Polsce i Europie. W 2005 r. E. Kapłoński obchodził jubileusz 45 - lecia pracy twórczej.

 

Znani i zasłużeni ludzie Pałuk

WYBITNI ŻNINIANIE

• Jakub ze Żnina
• Klemens Janicki
• Erazm Gliczner
• Stefan Wojciech Łubieński
• Jan Śniadecki
• Jędrzej Śniadecki

ZASŁUŻENI W DZIEDZINIE NAUKI I LITERATURY

• Mścisław Wartenberg - filozof
• Janusz Księski - literat (Więcej ...)
• Jerzy Księski - poeta
• Janusz Rychlewski - pisarz
• Wanda Pieniężna z Dębińskich - dziennikarka
• Józef Nyka – taternik, autor przewodników po Tatrach
• Konrad Strzelewicz - pisarz
• Wanda z Niedziałkowskich Dobaczewska - pisarka

ZASŁUŻENI W DZIEDZINIE KULTURY

• Leon i Alfred Krzyccy – drukarze, księgarze
• Zygmunt Ważbiński – historyk sztuki
• Tadeusz Malak – aktor
• Piotr Najsztub – dziennikarz, red. naczelny „Przekroju”
• Paweł Tucholski – aktor
  
• Dominik Księski – red. naczelny tygodnika lokalnego „Pałuki”
  
• Robert Ćwiąkała – muzyk

ZASŁUŻENI W DZIEDZINIE KULTURY REGIONALNEJ

• Elżbieta Żurawska – dyr. Biblioteki Miejskiej, założycielka Muzeum Ziemi Pałuckiej
• Janina Balska – działaczka PTTK, autorka przewodników po Żninie i okolicach
• Gabriela Gołcz – dyr.DK, twórczyni Jesieni na Pałukach, propagatorka sztuki ludowej
• Andrzej Hoffman – regionalista, prezes Żnińskiego Towarzystwa Kulturalnego, lekarz
• Andrzej Rosiak – muzealnik, regionalista
• Feliks Malinowski – geograf, globtroter, autor legend
• Jerzy Lach – reżyser, twórca teatru Alberta Tison
• Andrzej Bogdański – drukarz

ZASŁUŻENI W DZIEDZINIE SZTUKI

• Tadeusz Małachowski – artysta malarz
• Stefan Kościelecki – artysta plastyk
• Józef Kopczyński – artysta rzeźbiarz (Więcej ...)
• Kazimierz i Leon Piwkowscy – muzycy
• Edmund Kapłański – artysta intarsista
• Eugeniusz Izdebski – rzeźbiarz ludowy
  
• Roman Terzyk – artysta malarz
• Mariusz Niewolski – artysta rzeźbiarz
• Andrzej Łuczak – plastyk, fotograf
• Marek Koziński – artrysta malarz
• Zbyszko Piwoński – rzeźbiarz ludowy
• Zbigniew Dolski – brązownik, jubiler